Makaleler

Kamu ihalelerine katılım sağlayan isteklilerin teklifleriyle bağlı kaldıkları süreyi ifade eden “Teklif Geçerlilik Süresi”nin bir tarafta tekliflerin değerlendirilme süreci ve olası idari başvuru yollarının kullanılması olasılığı diğer tarafta ise isteklilerin risk ve kaynak planlaması yapmasını sağlaması bakımından İdarelerce optimum uygunlukta tespit edilmesi büyük önem taşımaktadır. 

Bu hususta karşılaşılan uyuşmazlıklardan en önemlisi, teklif geçerlik süresinin sözleşmeye davet süresi içerisinde sonlandığı durumlarda sözleşme imzalamaya davet edilen isteklinin sözleşmeyi imzalama zorunluluğunun bulunup bulunmadığı konusudur.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 32’nci maddesinde; tekliflerin geçerlilik süresinin ihale dokümanında belirtileceği, idarece ihtiyaç duyulması halinde bu sürenin, isteklinin kabulü kaydıyla en fazla  ihale dokümanında belirtilen teklif geçerlilik süresi kadar uzatılabileceği, 41’inci maddesinde; ihale sonucunun bütün isteklilere bildirildiği tarihten itibaren ilgisine göre beş veya on gün geçmedikçe sözleşme imzalanamayacağı, 42’nci maddesinde; yasal bekleme sürelerinin bitiminden itibaren üç gün içinde ihale üzerinde bırakılan istekliye, tebliğ tarihini izleyen on gün içinde kesin teminatı vermek suretiyle sözleşmeyi imzalaması hususunun bildirileceği, 44’üncü maddesinde ihale üzerinde kalan isteklinin kesin teminatı vererek sözleşmeyi imzalamak zorunda olduğu, bu zorunluluğa uyulmadığı takdirde ihale üzerinde kalan isteklinin geçici teminatının gelir kaydedileceği, 58’inci maddesinde ise mücbir sebep halleri dışında usulüne göre sözleşme yapmayanlar hakkında altı aydan az olmamak üzere bir yıla kadar yasaklama kararı verileceği hükme bağlanmıştır.

Sözleşmeye davet tarihi teklif geçerlilik süresinin içinde olmakla birlikte sözleşmeye davet yazısının tebliğinden itibaren sözleşmenin imzalanabileceği on günlük süre içerisinde teklif geçerlilik süresinin dolduğu durumlarda Kamu İhale Kurumu ve Yargı mercileri farklı yönde kararlar vermektedir.

Bu hususta Kamu İhale Kurumunca; söz konusu on günlük sürenin sözleşmeye ilişkin bilgi ve belgelerin temin edilmesi veya hazırlanmasına yönelik istekliye sunulan bir zaman aralığı olduğu, sözleşmeye davet tarihi itibariyle teklifin geçerli olmasının yeterli olduğu yönünde hüküm kurulmaktayken genellikle Yargı mercilerince (Danıştay 13. Dairesi dahil); isteklilerin ihale dokümanında belirlenen sürede teklifleri ile bağlı oldukları, bunun istisnasının ancak idarenin talebi ve isteklinin kabulü ile bu sürenin bir defa uzatılması olduğu, teklif geçerlilik süresinin sözleşmenin imzalanmasına kadar geçecek süreyi kapsaması gerektiği ve teklif geçerlilik süresinin uzatılması talebini kabul etmenin isteklilere teklifi ile bağlı kalmaları yönünden tanınmış seçimlik bir hak olduğu, sözleşmeye davet yazısında sözleşme imzalanması için verilen 10 günlük sürenin bitimi tarihinden önce teklif geçerlilik süresinin sona erdiği durumlarda ilgili isteklinin sözleşme imzalamaya zorlanamayacağı şeklinde karar verilmektedir. Danıştay tarafından ayrıca; isteklilerce ihalede yüklenilen taahhütle bağlı olunduğu hususunu açık veya örtülü olarak ortaya konulması halinde de teklif geçerlilik süresinin istekli tarafından uzatıldığı kabul edilmekte, bu durumda da öngörülen sözleşme süresi içerisinde istekli tarafından sözleşmenin imzalanmasının zorunlu olduğu yönünde karar verilmektedir. Danıştayın görüşüne göre isteklinin süre uzatımını kabul etmesi, ihale süreciyle ve buradaki taahhüdüyle bağlı olduğunu açıkça gösteren doğrudan veya dolaylı, açık veya zımnî bir irade beyanıyla gerçekleşebilir. Örneğin sözleşme süresinin teklif geçerlilik süresini aştığı durumda, istekli tarafından mücbir sebepler nedeniyle (örneğin tek yetkilinin Covid-19 hastalığına yakalanması) sözleşme imzalanamayacağı ifade edilerek bu nedenle sözleşme süresinin uzatılması yönünde talepte bulunulmasının, isteklinin kendi talebi ve kendi beyanıyla ihale sonucunda yüklendiği taahhüdüne bağlı olduğu yönündeki iradesini açıkça ortaya koyduğu, böylece teklif geçerlilik süresini uzatma iradesinin mevcut olduğu, sonradan teklif geçerlilik süresinin dolması gerekçesiyle sözleşme imzalamaktan kaçınamayacağı anlamı taşıdığı değerlendirilmektedir. 

Sonuç olarak, en avantajlı teklif sahibinin teklif geçerlilik süresi içerisinde sözleşme imzalamaya davet edildiği, ancak sözleşmenin imzalanabileceği 10 günlük süre içerisinde teklif geçerlilik süresinin dolduğu durumlarda ilgili isteklinin sözleşme imzalama yükümlülüğünün bulunup bulunmadığı konusuna, bu durumun idari ve yargısal yetki taşıyan organlarca farklı biçimde yorumlanması ve sonucunda isteklinin geçici teminatının gelir kaydedilerek yasaklanmasına yol açabilecek yaptırımlar barındırması bakımından özel olarak dikkat edilmesi gerekmektedir.